Η συγκράτηση είναι η ικανότητα, να παίρνουμε πληροφορίες και να τις αποθηκεύουμε.

Η ανάκληση, είναι η ικανότητα να επιλέγουμε από τη μνήμη μας την κατάλληλη πληροφορία, οποιαδήποτε στιγμή χρειαστεί.

Όταν οι άνθρωποι παραπονιούνται ότι δεν έχουν καλή μνήμη, αυτό που εννοούν δεν είναι ότι δε συγκρατούν τα στοιχεία, αλλά ότι η ικανότητά τους να ανακαλέσουν κάτι είναι μειωμένη.

Αυτό ακριβώς υπονοεί και η φράση πού έχουμε ήδη αναφέρει, ότι "βρίσκεται στην άκρη της γλώσσας μου, αλλά δεν μπορώ να το θυμηθώ". Στην περίπτωση αυτή, το άτομο γνωρίζει ότι βρίσκεται κάπου στη μνήμη του αλλά δεν μπορεί να το ανακαλέσει.

Όταν προσπαθούμε λοιπόν να βελτιώσουμε τη μνήμη μας, θεωρούμε ότι οι πληροφορίες υπάρχουν στη μνήμη. Ευτυχώς υπάρχουν πολλές αποδείξεις, ότι το μυαλό μας συγκρατεί σχεδόν όλες τις πληροφορίες τις οποίες έχουμε δει ή έχουμε ακούσει. Αυτό λοιπόν που χρειάζεται να κάνουμε είναι να βρούμε τους τρόπους ώστε να ανακαλούμε τις πληροφορίες από τη μνήμη μας την κατάλληλη στιγμή.

Πολλοί που έχουν επιβιώσει ως εκ θαύματος, μετά από ένα ατύχημα, ή μετά από μια σοβαρή ασθένεια, αναφέρουν ότι ολόκληρη η ζωή τους έχει περάσει σαν κινηματογραφική ταινία από μπροστά τους. Να τονίσουμε εδώ ότι δεν αναφέρονται σε μερικά γεγονότα που έγιναν στη ζωή τους, αλλά σε όλη τη ζωή τους με αναφορές σε λεπτομέρειες και γεγονότα που έγιναν πολλά χρόνια προηγουμένως και που ποτέ δεν είχαν θυμηθεί.

Τα όνειρα τα οποία λίγο ή πολύ, όλοι είχαμε την εμπειρία να δούμε, είναι ίσως η πιο τρανή απόδειξη, ότι στη μνήμη μας υπάρχουν όλα τα γεγονότα και στοιχεία που έχουμε δεχθεί. Πολλές είναι οι φορές που θυμόμαστε παλιούς φίλους, την πρώτη μας αγάπη, μέρη που έχουμε επισκεφθεί και ανθρώπους που ποτέ προηγουμένως δε σκεφτήκαμε

Με τον υπνωτισμό, άνθρωποι κατάφεραν να ξεκλειδώσουν την τράπεζα των πληροφοριών τους και να δώσουν τρομερές λεπτομέρειες, για διάφορα στάδια της ζωής τους, τα οποία δεν μπορούσαν να ανακαλέσουν διαφορετικά. Αυτό είναι ακόμα μια απόδειξη ότι οι πληροφορίες υπάρχουν μέσα μας.

Ο Καναδός νευροχειρούργος Dr Wilder Penfield συνέδεσε το μυαλό των ασθενών του με πολύ λεπτά ηλεκτρόδια, ψάχνοντας για περιοχές στο μυαλό που έκαναν τους ασθενείς του να έχουν επιληπτικές κρίσεις. Οι ασθενείς είχαν τις αισθήσεις τους κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Μερικές φορές όμως, και όταν τα καλώδια αφαιρούνταν, ο ασθενής άρχιζε να ξαναζεί εμπειρίες από την παιδική του ηλικία μέχρι και τις πρόσφατες μέρες πριν την εξέταση. Αυτό είναι μια άλλη τρανή απόδειξη ότι με την κατάλληλη διέγερση του μυαλού, μπορούμε να πάρουμε όλα τα στοιχεία και τις πληροφορίες που έχουν αποθηκευτεί στο μυαλό μας.

Αφού λοιπόν γνωρίζουμε ότι το μυαλό μας έχει τεράστια χωρητικότητα, θα πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας στους τρόπους για ανάκληση των πληροφοριών. Υπάρχουν πέντε παράγοντες που επηρεάζουν την ανάκληση των πληροφοριών

Συνήθως θυμόμαστε τα γεγονότα ή πράγματα που έχουμε διαβάσει ή εξετάσει πρώτα παρά τα γεγονότα που ακολουθούν.

Αν επίσης όλοι οι άλλοι παράγοντες είναι ίσοι, τότε θυμόμαστε τα γεγονότα που είναι πιο πρόσφατα. Σίγουρα θυμόμαστε τα πράγματα που συνέβησαν χθες παρά αυτά που έχουν γίνει παλαιότερα.

Η σύνδεση θα έλεγα ότι είναι μια μέθοδος που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να θυμόμαστε εύκολα πράγματα και γεγονότα. Πολύ εύκολα θυμόμαστε πράγματα τα οποία συνδέονται με άλλα στοιχεία, παρά άλλα τα οποία δε συνδέονται. Πολλές είναι οι φορές που προσπαθούμε να θυμηθούμε κάτι και όταν γίνει η κατάλληλη σύνδεση(δηλαδή να θυμηθούμε κάτι άλλο, το οποίο θα μας βοηθήσει να ανακαλέσουμε στη μνήμη μας αυτό που ψάχνουμε), τότε αμέσως θυμόμαστε και το γεγονός ή στοιχείο που ψάχναμε.

Το σύστημα σύνδεσης, είναι ένα βασικό σύστημα βελτίωσης της μνήμης που βασίζεται στο γεγονός της σύνδεσης των στοιχείων που θέλεις να θυμάσαι, με αντικείμενα ή αριθμούς. Χρησιμοποιώντας επίσης το στοιχείο της υπερβολής, τότε μπορεί κάποιος να θυμάται αρκετές πληροφορίες που θα ήταν αδύνατο να θυμηθεί χωρίς τη χρήση του στοιχείου της σύνδεσης.

Αυτό που θυμόμαστε επίσης αμέσως είναι ότι είναι παράξενο, ασυνήθιστο και ξεχωρίζει από τα άλλα. Στην καθημερινή μας ζωή, αν σταματήσουμε και σκεφτούμε για λίγο, θα δούμε ότι εύκολα ανακαλούμε ασυνήθιστα γεγονότα τα οποία είναι ιδιόρρυθμα και ξεχωρίζουν από τα άλλα.

Με την επανάληψη τα στοιχεία επανέρχονται στην πρόσφατη μνήμη και δένονται πιο σταθερά στο μυαλό μας. Έτσι γίνεται πιο εύκολη και η ανάκλησή τους, την κατάλληλη στιγμή. Αν μάθουμε κάτι και το αφήσουμε χωρίς να το ξαναμελετήσουμε ή να το εξετάσουμε ξανά, τότε σίγουρα θα είναι πολύ δύσκολο να το ανακαλέσουμε πίσω στη μνήμη μας όταν το χρειαστούμε.

Αν για παράδειγμα έχουμε να μελετήσουμε ένα κεφάλαιο για το οποίο θα χρειαστούμε τρεις ώρες, τότε έχουμε δύο επιλογές:

Η πρώτη είναι να διαβάσουμε για τρεις συνεχόμενες ώρες χωρίς να σταματήσουμε, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στον εαυτό μας να θυμάται μόνο τα αρχικά και τελικά σημεία της μελέτης μας. Η ανάκληση των πληροφοριών σίγουρα θα ελαττώνεται στη μέση.

Στη δεύτερη επιλογή, μπορούμε να χωρίσουμε τις τρεις ώρες μελέτης σε μικρότερα μέρη, για παράδειγμα σε πέντε μέρη των 35 περίπου λεπτών το καθένα. Με τον τρόπο αυτό θα έχουμε πιο πολλά πρώτα και τελευταία και σαν συνέπεια αυτού θα θυμόμαστε πολύ περισσότερα.

Αυτές οι χρονικές περίοδοι, στις οποίες θα χωρίσουμε το διάβασμά μας θα πρέπει να είναι αρκετά μεγάλες ώστε να βοηθήσουν το μυαλό να σχηματίσει μια ολοκληρωμένη εικόνα για το θέμα που μελετούμε και να ακολουθήσει ένα ικανοποιητικό ρυθμό. Ταυτόχρονα όμως θα πρέπει ο χρόνος αυτός να είναι τέτοιος, που να μην αφήνει τη μνήμη να ξεχνά τα στοιχεία που έχουμε μελετήσει μεταξύ αρχής και τέλους.

Από πειράματα που έχουν γίνει, ο χρόνος αυτός πρέπει να είναι μεταξύ δέκα και σαράντα πέντε λεπτών. Αυτό που θα καθορίσει πιο συγκεκριμένα το χρόνο είναι ο βαθμός δυσκολίας του θέματος και ο βαθμός ενδιαφέροντος που έχουμε για το συγκεκριμένο θέμα.

Οργανώνοντας λοιπόν τη μελέτη σας σε χρονικά διαστήματα, όπως αναφέραμε πιο πάνω, όχι μόνο αυξάνετε σημαντικά το βαθμό ανάκλησης των πληροφοριών, αλλά σας επιτρέπει να είστε πιο ξεκούραστοι στο τέλος της μελέτης σας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων, μεταξύ των περιόδων μελέτης, το μυαλό έχει την ευκαιρία και να ξεκουραστεί και να ταξινομήσει τα στοιχεία που έχει πάρει κατά τη διάρκεια της μελέτης.

Να τονίσουμε εδώ ότι τα διαλείμματα αυτά θα πρέπει να είναι από πέντε μέχρι δέκα λεπτά.